windsurf-disciplines-wave

# 1: Windsurf disciplines

Windsurf disciplines

Welke windsurf disciplines zijn er tegenwoordig allemaal in het windsurfen? Er is namelijk meer mogelijk dan simpelweg heen-en-weer surfen.

Windsurfen behoort tot de zogeheten ‘funsporten’. Lekker heen en weer cruisen met 25 graden, een sprongetje, een draaitje of keihard knallen tijdens een herfststorm. Niks moet en alles mag. Geen trainingen, geen verplichtingen, gewoon lekker ‘fun’ hebben op de windsurfplank als jij daar zin in hebt. Maar misschien wil je wel iets meer…misschien wil je jezelf wel meten met anderen of wil je op zoek naar je persoonlijke grenzen? Dan zijn er binnen het windsurfen verschillende mogelijkheden. Of misschien wil je wel meer weten over de verschillende soorten windsurfmateriaal en waarom ze er specifiek ‘zo’ uit zien. Lees dan dit artikel.

Windsurf disciplines Leer windsurfen the wind experience Lutjestrand
Wedstrijden zijn er op elk niveau. The Wind Experience op het Amstelmeer is een wedstrijd speciaal voor beginners.

De verschillende windsurf disciplines:

In de categorie ‘Race’ vinden we de volgende wedstrijd windsurf disciplines:

  • Olympische klasse
  • Formula
  • Slalom
  • Speed
  • Foil

In de categorie ‘Expressie. vinden we de volgende wedstrijd windsurf disciplines:

  • Wave
  • Freestyle

Laten we ze eens wat nader bekijken.

windsurf-disciplines-rsx
Kiran Badloe wint het WK in 2019 en 2020. Foto: RS:X/ Worlds Torbole

Olympische klasse

Sinds 2006 is de RS:X de Olympische klasse. Het grootste verschil met de overige klassen is dat dit een zogenoemde ‘one-design’ klasse is. Dat betekent dat iedereen op hetzelfde materiaal surft. Namelijk het RS:X board en zeil van Neil Pryde. Zelfs voor de mast, giek en vin is de materiaalkeuze niet vrij. Door iedereen hetzelfde materiaal te geven, gaat het echt om wie de beste surfer is en niet om wie het beste materiaal heeft. Dat is één van de voorwaarden die het Olympische Comité stelt aan alle zeilklassen (en daar valt het windsurfen onder). Een andere voorwaarde is dat er ‘altijd gesurft kan worden’, hoe zwak de wind ook is. Men wil natuurlijk niet het risico lopen dat ze tijdens de Olympische Spelen door gebrek aan wind geen uitslag hebben. Dus moet het een board en zeil zijn dat al met windkracht 1 goed vooruit komt. Vandaar dus de lange plank met zwaard, grote vin en het grote zeil. Met weinig wind kunnen de deelnemers niet planeren en mogen ze ‘pompen’ met het zeil om zoveel mogelijk voortstuwing te genereren. Alle surfers starten tegelijk. Tenzij er heel veel surfers zijn (meer dan 100), dan wordt er gestart in twee groepen. Vanaf de startlijn moeten de surfers eerst tegen de wind in om bij de eerste boei te komen. Dit is erg tactisch en hier kun je veel winnen of verliezen. Verder zitten er altijd halve- en voordewindse rakken in deze baan. De persoon die als eerste over de finish komt, wint. Omdat een foutje in een klein hoekje zit, worden er tien races gesurft waarbij je het slechtste resultaat mag wegstrepen. Daarna wordt alles bij elkaar opgeteld. De laatste race telt, om het extra spannend te maken, dubbel. De eerste olympisch kampioen windsurfen was Stephan van den Berg in 1984. De (voorlopig) laatste was ook een Nederlander. Dorian van Rijsselberghe was zowel in Londen 2012 als in Rio 2016 zoveel beter dan zijn concurrenten, dat hij al voor de laatste race zeker was van de gouden plak. In 2018, 2019 en 2020 domineren de Nederlanders nog meer. Kiran Badloe en Dorian pakken steenvast de eerste twee plaatsen op de EK’s en WK’s. Bij de dames is het Lilian de Geus die een vast abonnement op podiumplaatsen heeft. Voor de jeugd is er de Bic Techno klasse. Ook dit is een ‘one-design’ klasse, maar dit materiaal is goedkoper, het is sterker en beter te hanteren. In Noord- en Zuid-Holland zijn er wedstrijden op clubniveau en er is ook een Nederlands Kampioenschap. Het nadeel van het RS:X board is dat het een groot, zwaar en log ding is, dat eigenlijk behoorlijk traag is. Andere disciplines gaan veel harder en zijn veel spectaculairder, mits het goed waait. Feit blijft dat de RS:X deelnemers enorme atleten zijn, die (op kosten van het NOC en Watersportverbond) het meeste en hardste trainen van allemaal! Op de Olympische Spelen van 2020 in Tokyo zal er voor het laatst op de RS:X gesurft worden. In 2024 zal er (in de buurt van) Parijs gewindsurft worden op een foil board! Vooral de lobby van Van Rijsselberghe lijkt doorslaggevend te zijn geweest in deze keuze. Hij vond het tijd worden voor snellere en spectaculairdere races.

Lange, maar mooie en informatieve film van de laatste race van de Olympische Spelen 2012 in Londen.

windsurf-disciplines-formula
Nederlandse Formula wedstrijd. Foto: Cobus

Formula

Het ‘Formula’ windsurfen lijkt qua materiaal, regels en baan erg op de RS:X. Net als bij de RS:X zijn tactiek en ervaring erg belangrijk. Als je dan ook nog ‘lang en dun’ bent, ben je helemaal in het voordeel, Het grootste verschil met RS:X is dat de onderste windlimiet iets hoger ligt. Er wordt pas met een kleine windkracht 3 gestart, zodat iedereen kan planeren. Ook is de keuze van materialen vrij. Wel zijn er nog enkele regels die vooral ontworpen zijn, om er geen al te grote materiaalslag van te maken. Van te voren moet je voor elk event opgeven welk materiaal je gaat gebruiken. Je mag één board inschrijven, twee vinnen en drie zeilen. Er wordt dus door de deelnemers gekeken naar de voorspelde wind en aan de hand daarvan een keuze gemaakt wat ze inschrijven. Verder moet het board voor iedereen in de winkel te koop zijn en zijn ‘custom boards’ dus uitgesloten van deelname. Het board mag ook ‘slechts’ 100,5 cm breed zijn en er mag geen zwaard in zitten. De vinnen mogen niet langer zijn dan 70 cm en het zeil niet groter dan 12 vierkante meter. Dat is dus behoorlijk groot materiaal waardoor ze in relatief weinig wind al kunnen planeren en een wedstrijd kunnen surfen. Ook hier wordt er met z’n allen tegelijk gestart en moet men eerst opkruisen om de eerste boei te kunnen ronden. Wie het eerste zijn rondjes rond de boeien heeft gesurft en de finishlijn kruist, is de winnaar. Tijdens formula events worden er zoveel mogelijk races gevaren. En de slechtste scores mag je weer wegstrepen. Er zijn WK’s, EK’s en NK’s in de formula klasse. Door de opkomst van het Foilen lopen de deelnemers aantallen in de Formula wedstrijden terug. Beide disciplines lijken veel op elkaar, met het grote verschil dat Foilen harder gaat en spectaculairder is!

Beetje saai filmpje van het WK Formula 2013, maar het geeft een mooie indruk waar het om gaat.

Windsurf disciplines Leer windsurfen Formula uitslag
Casper Bouman deed in 2008 mee aan de Olympische spelen in Beijing in de RS-X klasse. Deed daar heel veel ervaring op en stapte over naar de formula klasse. In 2013 won hij zowel het EK als het WK. Hierboven de uitslagen van die wedstrijd. Als je als eerste over de finish komt krijg je 1 punt, als tweede krijg je 2 punten, enz. Zijn slechtste scores (6e en 3e plaats) worden weggestreept en wat overblijft wordt bij elkaar opgeteld.

 

Windsurf disciplines Leer windsurfen slalom start
De start bij een slalom wedstrijd is zeer belangrijk. Er wordt afgeteld vanaf vijf minuten. Bij nul seconden gaat de groene vlag omhoog en proberen de surfers op topsnelheid de startlijn (tussen witte boei en witte boot) over te vliegen, op weg naar de eerste gijp boei. Foto: PWA/ Carter

Slalom

Wordt de wind wat sterker, dan wordt er meestal overgestapt naar een Slalom parcours. Het grootste verschil met de Formula regels is dat de onderste windlimiet hoger ligt. De minimale wind waarin men gaat slalommen is internationaal 12 knopen en tijdens het NK 15 knopen en de maximale wind is er eigenlijk niet. Laten we het houden op een flinke storm! Omdat de wind sterker is dan met formula, kan men met kleinere zeilen en kleinere boards varen. De maximale zeilmaat is 10 vierkante meter. Ook de baan is anders. Er wordt ruime wind gesurft met gijps rond de boeien. Hierdoor ligt de snelheid een stuk hoger en ziet een slalom race er veel spectaculairder uit dan een formula race. Het aantal surfers dat tegelijk start, is een stuk kleiner. Meestal worden de deelnemers verdeeld in groepjes van zo’n tien man. Die mogen het dan uitvechten. De vier surfers die het eerste bij de finish zijn, gaan door naar de volgende ronde en mogen het opnemen tegen de vier snelsten van de andere heat. Zo vallen er in elke ronde surfers af, net zo lang tot er nog tien surfers over zijn die de finale varen. Het is een afvalsysteem net als bij tennis. Indien de wind het toelaat na de eerste eliminatieronde, wordt er opnieuw gestart met een slalom eliminatie. Net zolang tot de wind op is of het event klaar. De slechtste resultaten mogen weer worden weggestreept.

Windsurf disciplines Leer windsurfen slalom
Twee voorbeelden van slalom banen.

Het hoogste slalomniveau vind je in de World Tour van de Professional Windsurfers Association (PWA). Die tour bestaat uit vier tot zes events van een week, verspreid over het hele jaar over de hele wereld. Ook is er een WK (en EK), maar in deze events wordt er in één week gestreden om de titel. Qua ‘eer en roem’ staan deze events lager aangeschreven dan de PWA World Tour. Ook in Nederland wordt er gestreden om de NK titel. Bij weinig wind wordt er Formula of Foil gevaren, neemt de wind toe dan wordt er geslalomd. Helaas is er niet elk weekend genoeg wind om een slalom wedstrijd te surfen. Iets onder het niveau van het NK staan de regio cups. Deze events zijn iets toegankelijker en goede amateur surfers kunnen hier op een relaxte manier wedstrijdervaring opdoen. Het slalom format wordt ook vaak gebruikt tijdens jeugd en fun wedstrijden als The Mission op de Brouwersdam.

Een kleine PWA slalom impressie vind je hier!

 

windsurf-disciplines-speed
Speed windsurfen

Speedsurfen

Bij het Speedsurfen is het de bedoeling om gewoon zo hard mogelijk te surfen. Een harde wind en vlak water zijn dus essentieel. Er wordt een baan uitgezet van 500 meter en door middel van video timing wordt je snelheid over die 500 meter gemeten. De bedoeling is dat je op topsnelheid over de startlijn gaat en dat natuurlijk 500 meter vasthoudt. Om iedereen een even grote kans te geven, is er maar één surfer tegelijk op de baan. Helaas kun je de perfecte windkracht en windrichting niet ver van te voren zien aankomen, dus is het erg lastig om een wedstrijd met recordomstandigheden van te voren te plannen. Daarom zijn de speedwedstrijden vaak op afroep. Het speedsurfen is de laatste jaren echter heel populair geworden door de komst van de GPS. Met dit apparaatje om je arm kun je overal ter wereld je snelheid meten. Een groep Nederlandse speedsurfers hebben www.gps-speedsurfing.com ontworpen, waarop je de gevaren snelheden kan posten. Op die manier kun je jouw snelheden vergelijken met die van je maatjes op de lokale plas, maar je kunt ook proberen de hoogste snelheid van het jaar, over de hele wereld, neer te zetten. Er zijn verschillende onderdelen waarop je kan scoren. Bijvoorbeeld je snelste twee seconden, je snelste 100 meter, je snelste nautische mijl, je snelste uur, enz. De vijf keer tien seconden run wordt wel gezien als belangrijkste graadmeter. Wil je hierin bovenin de ranking meedoen, dan zal je vijf runs van tien seconden moeten hebben (op één dag), waarin je 90 km per uur of harder gaat! Op deze manier worden er ook NK’s en ‘Fun speed meetings’ gevaren. Je hebt dan een hele dag om je snelste tijd neer te zetten op een bepaalde surf spot. Aan het einde van de dag levert iedereen zijn GPS in, worden ze uitgelezen door de computer en komt de winnaar met de hoogste gemiddelde snelheid eruit rollen. De top van het (GPS) speedsurfen wordt gedomineerd door grote mannen van 100 kg. Maar het leuke is dat iedereen zijn persoonlijke uitdaging aan kan gaan. Misschien wil je met je GPS alleen je eigen persoonlijke resultaten verbeteren? Misschien wil je een wedstrijdje aangaan met je surfmaatje? Misschien wil je kijken wie er die dag op de lokale plas het hardst gaat? Het zijn slechts enkele voorbeelden van alle mogelijkheden.

Een mooi filmpje van Antoine Albeau die het wereldrecord verbreekt eind 2015 in Lunderitz

windsurf-disciplines-foil
Foilen = Vliegen

Foil

De boards, de zeilen en ook de wedstrijdbanen lijken sterk op Formula windsurfing. Maarrrrr.. in plaats van een vin zit er een grote draagvleugel onder het board. Hierdoor komt het board uit het water en vlieg je door de lucht. Bij weinig wind zijn de snelheden van een Foil hoger dan bij Formula windsurfing. En het ziet er ook nog eens heel spectaculair uit als je 50 man boven het water ziet ‘vliegen’. Een klein misverstand is dat ‘Foilen’ sneller is dan ’traditioneel windsurfen’. Zo’n draagvleugel heeft best wel wat weerstand. Dus met windkracht 9 is een traditioneel speed board met traditioneel klein vinnetje sneller dan een foil. Maar Foilen is verslavend. Het geruisloos zweven boven het water werkt bijna therapeutisch. Naast dat je met weinig wind dus sneller bent dan traditioneel windsurfen heb je ook niet zo’n groot Formula zeil van 12vierkante meter nodig. Dat scheelt dus weer een zeil, mast en giek.

Voor een impressie van een Foil wedstrijd klik je hier…

Waar het bij de bovenstaande disciplines om snelheid en tactiek gaat, zijn sprongen en tricks bij de onderstaande twee wedstrijdvormen het belangrijkste.

Windsurf disciplines Leer windsurfen wave levi silver
Levi Siver laat zien hoe je golven ‘rijdt’ en wint het afsluitende event van 2013 op Hawaii. Foto: PWA/Carter

Wave

Een ‘wave’ contest wordt natuurlijk gevaren in de golven. Het liefst golven van een metertje of drie en goede windkracht 6. Maar meer is ook welkom. De deelnemers worden door een jury beoordeeld op hun sprongen op het moment dat ze naar ‘buiten’ varen en op hun golfritten op het moment dat ze weer terug naar de kant surfen. Van tevoren wordt vastgelegd hoe lang de ‘heat’ duurt, dus hoe lang ze de tijd hebben om hun kunsten aan de jury te tonen. De duur van een heat ligt tussen 15 en 40 minuten, afhankelijk van de omstandigheden. Het aantal golfritten en sprongen dat de jury beoordeeld, is ook afhankelijk van de omstandigheden. Als de golven heel goed zijn en de wind wat minder, kan de jury beslissen niet naar de sprongen te kijken, maar alleen naar de beste twee golfritten. Is de wind heel goed en de golven wat minder, dan kan de jury beslissen dat de beste drie sprongen meetellen en slechts één golfrit. Natuurlijk wordt dit verteld aan de deelnemers voordat ze het water op gaan. Meestal gaan er twee surfers tegelijk het water op. De surfer met de beste moves gaat door naar de volgende ronde. Het kan ook zijn dat er vier surfers tegelijk het water op gaan, dan gaan de beste twee door naar de volgende ronde en zijn de andere twee klaar. De winnaars gaan steeds door naar de volgende ronde tot de besten tegenover elkaar staan in de finale. Indien er na deze eerste ‘enkele eliminatie’ nog wind en golven zijn, wordt er een ‘dubbele eliminatie’ gestart. In de dubbele eliminatie krijgt iedereen nog een kans. Ben je er in de ‘enkele’ in de eerste ronde uitgevlogen, dan mag je als eerste aan de bak in de ‘dubbele’. Win je, dan mag je het opnemen tegen de mensen die er in de tweede ronde uitvlogen. Zo kan het zijn dat je alsnog in de finale komt tegen de winnaar van de enkele eliminatie. Win je die? Dan staat het 1-1 en mogen jullie nog een keer aan de slag om de echte winnaar aan te kunnen wijzen. Een enkele plus een dubbele eliminatie kost behoorlijk veel tijd en meestal is hierna het event klaar.

Windsurf disciplines Leer windsurfen wave victor
Victor Fernandez vliegt boven de skyline van Pozo op Gran Canaria. Foto: PWA/Carter

Het Nederlands kampioenschap wordt op deze manier in één dag gesurft, meestal is er maar tijd voor een enkele eliminatie. Regelmatig gebeurt het ook dat er een jaar geen NK Wave wordt gesurft, omdat er op de afgesproken dagen geen goede golven en wind zijn. Op het allerhoogste niveau van de PWA gaat de tour langs plaatsen als Hawaii en Gran Canaria, maar ook Duitsland en Denemarken staan in de agenda. Alle uitslagen worden dan bij elkaar opgeteld aan het einde van het jaar en het slechtste resultaat mag worden weggestreept, waardoor de winnaar bovenaan komt staan. Wil je meesurfen in de ‘wave’ top? Verhuis dan maar naar Zuid-Afrika of Hawaii. Meer lef dan verstand helpt ook om dubbele front loops te maken met windkracht 8, tien meter boven het water.

Benieuwd wat een wave board te verduren krijgt? Klik hier!

Windsurf disciplines Leer windsurfen freestyle gollito
Vijfvoudig wereldkampioen Gollito Estredo laat een forward loop zien tijdens de worldcup op de Brouwersdam in 2013. Foto: PWA/Carter

Freestyle

De andere ‘expressie’ discipline binnen het windsurfen is de ‘Freestyle’. Mensen die niet op Hawaii of in Australië woonden maar aan een Alpenmeer in Oostenrijk, wilden ook truckjes doen in plaats van hard heen en weer varen op een slalom of formula board. In het begin kon de ‘oude wave garde’ nog aardig meedoen met een sprongetje en een loopje. Maar al snel namen kids van 15 tot 25 jaar de macht over. Voor deze discipline moet je vooral licht (70-80 kg), niet te lang (170-180 cm) en vooral heel explosief zijn. Maandelijks, wekelijks werden er nieuwe tricks bedacht door deze kids uit met name het Caribisch gebied. In een paar jaar tijd ontwikkelde deze discipline van ‘truukjes doen’ tot ‘acrobatiek van het hoogste niveau’. Het verschil met wave is dat de tricks minder hoog zijn bij freestyle, maar veel technischer. Net als bij een wave contest wordt je door een jury beoordeeld op je moves. De tijd die je daarvoor hebt is wel wat korter, meestal zes minuten. Op het hoogste niveau van de PWA wordt er gekeken naar de beste 12 moves. Maar de heattijd en het aantal moves kunnen worden aangepast aan de omstandigheden. Het enkele- en dubbele eliminatie verhaal van de wave werkt hetzelfde in de freestyle. Er is ook een NK, dat meestal bestaat uit vier weekenden waarvan er vaak maar één of twee door kunnen gaan vanwege de wind.

Wanna know what freestyle looks like? Klik hier!

Windsurf disciplines Leer windsurfen freestyle eli
Een single eliminatie tijdens de European Freestyle Pro Tour.

Wedstrijdje meedoen?

Wil je een keer een wedstrijd meedoen? De slalom wedstrijden zijn het meest toegankelijk. Schrijf dan in voor een lokaal evenement als The Real Trip of een Regio Cup. Neem een rol duck tape mee om een nummer in je zeil te plakken, zodat je herkenbaar bent op het water. Wil je mee strijden om de Nederlandse titel, dan moet je lid worden van een surfclub en van het Watersportverbond zodat je een officieel zeilnummer krijgt.

Meer info:

Professional Windsurfers Association

European Freestyle Pro Tour

Nederlands Kampioenschap

Regio Cup

Zo, dat was een heel verhaal over ‘wedstrijdvormen’. Ik hoop dat ik het één en ander heb kunnen verduidelijken. Misschien wil je wel eens een wedstrijdje meedoen? Het motiveert namelijk enorm om andere (betere) surfers aan het werk te zien en je leert er heel veel van. De Nederlandse toppers zijn heel toegankelijk en als je een vraag hebt, zullen ze je er graag mee helpen (mits je die vraag niet één minuut voor hun finale heat stelt 😉 ).

Maar vergeet niet…windsurfen is een funsport, dus plezier is het aller belangrijkste!

Dit is deel 1 van een trilogie. Lees ook: Soorten windsurf materiaal (deel 2) en Windsurf materiaal tunen (deel 3). 

Enjoy!

Niek

P.S. Kan je wel wat hulp gebruiken bij materiaal keuze, optuigen, tunen of bij het windsurfen zelf? Speciaal voor de gevorderde windsurfer organiseren wij Windsurf clinics.

Scroll naar boven